لامپ شارژ دینام

برای پیوستن به کانال تلگرام اینجا کلیک کنید.

وظیفه لامپ شارژ ، نشان دادن درستی عمل دینام در  مدار شارژ است . این لامپ در محل نصب خود عایق بندی میشود و یک سیم ان به ترمینال جرقه سوییچ ( ۱۵ یا IG) و سر دیگر ان به D افتامات متصل میشود.

حالت های مختلف عملکرد لامپ شارژ به شرح زیر است: 

الف) در هنگام شروع کار، هنگامی که سوییچ جریان جرقه را به کویل هدایت میکند ، به این لامپ نیز جریان باطری انتقال داده میشود که اتصال بدنه خود را از طرف D گرفته و لامپ روشن میشود.

ب) هنگامی که دور موتور بالا رفت و ولتاژ دینام به اندازه ولتاژ باطری گردید، از طرف D به لامپ شارژ ۱۲ ولت برق واز طرف باطری نیز ۱۲ ولت برق اثر مینماید و لامپ خاموش میشود.

نکته: دلیل انکه گاهی چراغ با نور ضعیف روشن است ، کم بودن ولتاژ دینام نسبت به ولتاژ باطری و حرکت جریان از باطری به طرف لامپ شارژ میباشد.

رله جریان ( افتامات)

برای پیوستن به کانال تلگرام اینجا کلیک کنید.

در دینام های ۱۲ ولتی  که قدرت خروجی مولد بیشتر از ۲۰۰ w است ( برای جلوگیری از  سوختن  ارمیچر در اثر بالا رفتن جریان مصرفی) از رله دیگری به نام رله جریان استفاده میشود .

وظیفه رله جریان، کنترل کردن مقدار جریان خروجی تا مقداری که احتمال  خطر سوختن برای سیم پیچ های ان وجود نداشته باشد، است.

رله جریان همانند رله ولتاژ دارای پلاتین ، مقاومت و هسته است. و تنها تفاوت ان با رله ولتاژ در نوع سیم پیچی هسته ان است بطوریکه سیم هسته ضخیم بوده بصورت سری در مدار قرار میگیرد تا اینکه هرجریانی که از دینام برای شارژ باطری و مصارف دیگر گرفته از ان عبور نموده و قابل کنترل شود.

هنگامی که جریان مصرفی  بیش از حد لازم باشد، هسته نیزوی کششی زیادی بوجود می اورد که باعث جذب پلاتین متحرک شده که در نتیجه جریان مصرفی بالشتک ها از طریق مقاومت بدنه شده و ولتاژ خروجی به علت افزایش جریان افت می نماید.

نکته: رله جریان از نوع رله مرتعشی است و انقدر نوسان میکند تا جریان در حد لازم تثبیت شود.

- طریقه تنظیم رله جریان

تنظیم این رله باید زیر بار صورت گیرد و بترتیب زیر عمل میکنید:

۱- در هنگام تنظیم رله جریان افتامات، ولتاژ خروجی به حداکثر میرسد که برای جلوگیری از باز شدن پلاتین ها میتوان با یک گیره، پلاتین های  رله ولتاژ را به یکدیگر وصل نمود.

۲- سیم B افتامات را باز نموده و امپرمتری ( بین صفر تا ۴۰ امپری) بین ترمینال B و سیم جدا شده قرار دهید.

۳- موتور را روشن نموده و دور انرا به ارامی تا ۴۰۰۰ دور برسانید و در این حال تمام مصرف کننده ها را روشن نموده و به امپر توجه کنید.

۴- اگر جریان مصرفی از ۲۲A بیشتر شود، کشش فنر پلاتین را کمی کاهش و اگر به ۲۲A نرسد، کشش فنر را افزایش دهید.

نکته: حداکثر جریان مصرفی کل مصرف کننده های پیکان ، نباید از ۲۲A بیشتر شود.

کنترل و تنظیم رله قطع و وصل ( افتامات)

برای پیوستن به کانال تلگرام اینجا کلیک کنید.

رله قطع و وصل در دو حد زیر باید بخوبی عمل کند:

۱- حد وصل شدن پلاتین برای شارژ که بین ۱۲/۷ تا ۱۳/۳ ولت میباشد.

۲- حد بازشدن پلاتین برای قطع مدار بین باطری و دینام که بین ۹/۵ تا ۱۱ ولت است .

- طرز تنظیم حد پلاتین ها

الف) حد بسته شدن

۱- ولت متر را بین D و بدنه قرار دهید.

۲- موتور را روشن کنید و به ارامی دور انرا افزایش دهید.

۳- به افزایش عقربه ولت متر دقت کنید. افزایش تا وقتی پلاتین ها باز هستند باید یکنواخت باشد و در هنگام روی هم نشستن پلاتین ها، عقربه کمی ایست میکند. ( ولتاژ بسته شدن پلاتین های رله، قبل از ایست عقربه ولت متر است)

۴- اگر ولتاژ بسته شدن بالاتر از ۱۳ ولت باشد، بیانگر کشش زیاد فنر و اگر کمتر باشد، کشش فنر کم است. که با تغییر نیروی فنر میتوان حد لازم را تنظیم نمود.

ب) حد باز شدن

۱- سیم B افتامات را جدا کنید.

۲- ولت متر را بین B افتامات و بدنه قرار دهید.

۳- موتور را روشن کنید و دور انرا به ارامی افزایش دهید.

۴- دور موتور را به ارامی کم کنید و به عقربه ولتمتر دقت کنید. به طوری که با کم شدن دور موتور، عقربه ولت متر نیز کاهش میابد و از جایی یکدفعه به صفر افت میکند. محل افت عقربه ولت متر به صفر، حد ولتاژ باز شدن رله قطع و وصل میباشد.

۵- اگر ولتاژ  بازشدن در ۱۰ ولت نباشد، با خم کردن پایه ثابت پلاتین و تغییر دهانه پلاتین رله ، میتوان این حد را اصلاح نمود.

( اگر ولتاژ باز شدن بیش از ۱۰ ولت باشد، باید دهانه پلاتین ها را افزایش و اگرکمتر از ۱۰ ولت باشد ، باید دهانه پلاتین ها را کاهش داد.)

نکته: تنظیم پلاتین های این رله باید فورا صورت گیرد زیرا باعث گرم شدن قطعات میشود که بر تنظیمات مربوطه تاثیر منفی میگذارد.

رله خودکار قطع و وصل( افتامات)

برای پیوستن به کانال تلگرام اینجا کلیک کنید.

وظیفه این رله ، تنظیم مقدار شارژ باطری ( هنگامی که ولتاژ دینام بیشتر از باطری است) و قطع مدار بین باطری و دینام ( هنگامی که ولتاژ دینام کمتر از باطریست) می باشد. 

ساختمان رله قطع و وصل

این رله از یک هسته اهنی، یک جفت پلاتین، دو نوع سیم پیچ و یک مقاومت تشکیل شده است که یکی از این سیم پیچ های هسته ضخیم تر و به صورت سری و سیم پیچ دیگر، بصورت موازی در مدار قرار می گیرد. 

البته جهت پیچش هردو سیم پیچ روی هسته یکی می باشد.

- طرز کار رله قطع وصل

الف- هنگامی که ولتاژ دینام از حد معینی تجاوزکند- حد بسته شدن پلاتین های رله و ارسال جریان برای شارژ کردن باطری- جریان به سیم پیچ های رله اثر میگذارد و به علت یکسان بودن بودن جهت پیچش هردو سیم پیچ نسبت به جریانی که از دینام وارد میشود، دو قطب N1S1 و N2S2 بوجود می ایند که باعث جمع شدن میدان ها و ایجاد حوزه مغناطیسی قوی میشود که بر نیروی فنر پلاتین ها غلبه کرده که باعث جذب پلاتین متحرک میشود و در نتیجه جریان شارژ برقرار میشود.

ب- هنگامی که ولتاژ دینام از اندازه معینی کمتر شود- حد باز شدن پلاتین های رله- جریان از طرف باتری به افتامات و نیز دینام انتقال میابد.

جریان ارسال شده از طرف باطری به سیم پیچ های رله قطع و وصل میرسد که در سیم پیچ ضخیم ، مخالف جریان شارژ و در سیم پیچ نازک ، موافق جریان شارژ میباشد. لذا دو حوزه مغناطیسی خلاف یکدیگر در هسته تولید میشود که اثر یکدیگر را خنثی میکنند که در نتیجه نیروی فنر، پلاتین متحرک را از پلاتین ثابت جدا کرده و جریان باتری به طرف دینام قطع میشود. 

طریقه تنظیم رله ولتاژ

برای پیوستن به کانال تلگرام اینجا کلیک کنید.

تنظیم این رله باید باتوجه به درجه حرارت محیط و نیز در حداقل زمان صورت گیرد تا حرارت ناشی از گرم شدن قطعات افتامات روی این رله تاثیر نگذارد.

۱۰ درجه=۱۴/۹ تا ۱۵/۵

۲۰ درجه= ۱۴/۷ تا ۱۵/۳

۳۰ درجه= ۱۴/۵ تا ۱۵/۱

۴۰ درجه= ۱۴/۳ تا ۱۴/۹

برای تنظیم  این رله مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:

۱- فیش B را از افتامات جدا کنید.

نکته: در برخی افتامات ها، B افتامات به سوییچ متصل است و دوسیم روی ترمینال B وجود دارد که برای روشن شدن موتور باید دوسیم جدا شده از B افتامات را به یکدیگر متصل کرد.

۲- یک ولت متر را بین D افتامات و بدنه قرار دهید.

۳- موتور را روشن کنید و دور انرا به ارامی تا ۳۰۰۰ دور در دقیق برسانید و در این حالت به عقربه ولت متر دقت کنید .(افزایش ولتاژ روی ولتمتر را با در نظر گرفتن درجه حرارت محیط یادداشت کنید.)

۴- اگر حداکثر ولتاژ برابر با اندازه های بالا نباشد، موتور را خاموش کنید و افتامات را بردارید و دوباره موتور را روشن کرده و با اچار مخصوص، بادامک نگهدارنده فنر پلاتین را تغییر دهید تا در حالی که دور موتور به ۳۰۰۰ میرسد، ولتاژ از ۱۵ ولت تجاوز نکند.

۱- بادامک تنظیم

۲- اچار تنظیم بادامک

۳- رله قطع و وصل

۴- رله جریان

۵- رله ولتاژ

۶-پلاتین های رله ولتاژ

۷-گیرنده نگهدارنده پلاتین ها در هنگام تنظیم افتامات

B: ترمینال باطری

F: ترمینال میدان

WL: لامپ شارژ

D: ترمینال دینام

E: ترمینال اتصال بدنه

مشخصات رله ولتاژ( افتامات)

برای پیوستن به کانال تلگرام اینجا کلیک کنید.

رله ولتاژ دارای یک هسته اهنی با چندین دور سیم پیچی نازک میباشد.  که برای انکه ولتاژ موثر بر این رله درست برابر ولتاژ تولید شده دینام شود، سیم پیچ هسته را بصورت موازی میپیچند  و بر روی هسته یک جفت پلاتین قرارمیدهند که در حالت عادی بسته اند. جریان مصرفی بالشتک ها در دینام با اتصال بدنه خارجی،  از زغال مثبت گرفته شده که پس از تغذیه قطب ها ، به F افتامات می رود و در حالت عادی( در این حالت ولتاژ خروجی دینام کم است ) از طریق پلاتین ها اتصال بدنه میشود.

با افزایش دور موتور، ولتاژ  دینام هم بالاتر میرود که همزمان با ان، ولتاژ موثر بر سیم پیچ رله ولتاژ نیز افزایش میابد.  هنگامی که این ولتاژ از اندازه معین خود تجاوز نماید، نیروی کشش هسته بیشتر از نیروی فنر پلاتین متحرک میشود که باعث میشود هسته، پلاتین متحرک را جذب کرده که با باز شدن پلاتین های رله ولتاژ ، اتصال بدنه قطبین از طریق مقاومت کامل میشود . این مقاومت باعث کاهش جریان مصرفی بالشتک ها شده و در نتیجه باعث تضعیف شدن شدت میدان مغناطیسی و کاهش ولتاژ خروجی دینام میشود. البته این کاهش فورا بر سیم پیچ رله ولتاژ تاثیر گذاره که باعث میشود هسته ان نیروی خود را از دست بدهد که در این هنگام ، فنر ، پلاتین متحرک انرا میکشد و به پلاتین ثابت تماس میدهد که دوباره جریان لازم میدان، بصورت مستقیم از طریق پلاتین ها اتصال بدنه میشود.

عمل قطع و وصل پلاتین ها در چند ثانیه چندین بار انجام میشود تا انکه مقدار ولتاژ در حد لازم ثابت  بماند.

نکته۱: در دینام با اتصال بدنه داخلی ، جریان از ترمینال D افتامات به پلاتین متحرک رله ولتاژ و سپس به پلاتین ثابت می رود  و بعد از طریق پلاتین های رله جریان  به میدان دینام هدایت میشود و در دینام اتصال بدنه می شود. در هنگام باز شدن پلاتین های رله ولتاژ، جریان از طریق  مقاومت به میدان میرود و مقدار ان کاهش میابد.

نکته۲: حداکثر ولتاژ خروجی دینام( که توسط رله ولتاژ کنترل میشود ) باید کمی بیشتر از ولتاژ باطری باشد تا جهت جریان از طرف دینام به طرف باطری باشد که باعث شارژ ان نیز گردد که برای این منظور ، حداکثر ولتاژ دینام را ۲۵℅ بیشتر از ولتاژ باطری انتخاب میکنند.( برای باطری ۶ ولتی، دینام ۷/۵ ولت و برای باتری ۱۲ ولتی ، دینام ۱۵ ولت)

وظیفه قطعات موجود در افتامات ترانزیستوری

برای پیوستن به کانال تلگرام اینجا کلیک کنید.

۱-دیود D2 : این دیود، کنترل کننده اصلی ولتاژ افتامات است و در حد معینی در جهت مخالف هادی میشود.

۲- دیود D3: از برگشت جریان خود القا یی میدان به مدار داخلی افتامات جلوگیری میکند.

۳- دیود D4: ولتاژ خود القایی بدنه را به مدار قطبها برمیگرداند.

۴- مقاومت R2: از اتلاف جریان امیتر کلکتور ترانزیستور TR2 جلوگیری میکند.

۵- خازن C1: ولتاژ خود القای موثر بر مقاومت های R3, R4 و R5 را را کاهش میدهد.

۶- مقاومت متغیر R6:  توسط پیچ روی این مقاومت می توان ولتاژ افتامات را تنظیم نمود.

افتامات ترانزیستوری ۲

برای پیوستن به کانال تلگرام اینجا کلیک کنید.

شرح مدار ۲

مسیر اول: از را ه دیود D1 به امیتر ترانزیستور TR1

این مسیر برای ازدیاد ولتاژ الترناتور می باشد. هنگامی که جریان به ترانزیستور TR1 می رسد، مقدار کمی از ان از طریق امیتر پایه و مقاومت R1 عبور نموده و بدنه میشود ولی مقدار حداکثر جریان از راه کلکتور ترانزیستور TR1 عبور نموده و به صورت مستقیم به میدان F روتور می رود.

فرستادن جریان زیاد ، متناسب با دور گرفتن موتور به میدان قطب ها می باشد که سبب افزایش فوری ولتاژ خروجی الترناتور می شود.

مسیر دوم: مسیر دوم امیتر ترانزیستور TR2 و مسیر دوم

این مسیر خود شمامل یک مدار موازی می باشد که یک مسیر ان امیتر ترانزیستور TR2 و مسیر دوم مقاومت های R3 ,R4, و R5 و بدنه است.

گفتیم که در مدار اولیه، تمامی جریان مصرفی میدان از طریق کلکتور ترانزیستور TR1 عبور مینماید. اگر بتوان راه این مدار را مسدود کرد مدار دیگری که دارای مقاومت می باشد برای عبور جریان قطب ها انتخاب نمود ، جریان مصرفی قطبها کاهش پیدا کرده و نیز ولتاژ خروجی به اندازه لازم تنظیم می شود.

افتامات ترانزیستوری ۱

برای پیوستن به کانال تلگرام اینجا کلیک کنید.

شرح مدار 

افتامات ترانزیستوری از مجموعه ای شامل چند ترانزیستور، مقاومت، خازن ، و دیودتشکیل شده است. این افتامات وظیفه تثبیت ولتاژ را در حد مشخصی دارد که این عمل با ارسال جریان مناسب توسط افتامات به میدان قطبهای  روتور صورت میگیرد تا به ازای ان، الترناتور قادر باشد ولتاژ لازم را تولید نماید.

نکته: برخی از افتاماتها دارای پیچ تنظیم می باشند که توسط ان بتوان  حد ولتاژ خروجی الترناتور را تغییر داد و برخی دیگر فاقد این پیچ می باشند . در شکل زیر، افتامات ترانزیستوری یک الترناتور ۶ دیوده را مشاهده میکنید . در ابتدای کار، جریان از باطری به سوییچ و بعد به افتامات می رود. که در داخل افتامات دو مسیر راطی می کند.

طرز کار رله ولتاژ الترناتور

برای پیوستن به کانال تلگرام اینجا کلیک کنید.

ولتاژ موثر به رله افتامات با افزایش ولتاژ الترناتور، افزایش می یابد.  هنگامیکه به مقدار لازم خود رسید، نیروی مغناطیسی هسته بر نیروی فنر پلاتین غلبه می نماید که پلاتین زیرین را جذب میکند. با باز شدن دهانه پلاتین، جریان لازم میدان از طریق  مقاومت به رتور انتقال می یابد که در نتیجه از شدت میدان کاسته می شود که باعث کاهش ولتاژ خروجی الترناتور میشود.

همانطور که میدانید، مقدار مقاومت را برای جلوگیری از ولتاژ خود القا کوچک انتخاب میکنند که باعث بالا رفتن ولتاژ الترناتور می شود ( حداکثر تا ۳ولت) که بدین ترتیب، نیروی مغناطیسی بیشتری توسط رله بدست می اورد که در نتیجه پلاتین بالایی را به پلاتین وسطی اتصال می دهد.

در این هنگام جریان از طریق پلاتین بالایی بدنه می شود و برای لحظه ای هیچ جریانی به میدان قطبها نخواهد رفت .

این ارتعاش پلاتین ها بر حسب ولتاژ خروجی الترناتور انقدر ادامه پیدا می کند تا در حد لازم تنظیم شود.